Zinnige zorg is een populair begrip aan het worden. Alsof er ook onzinnige zorg wordt geleverd. We willen alleen zinnige diagnostiek, behandelingen en opnames. Logisch toch? Bijvoorbeeld opname niet langer dan nodig want onnodige ligdagen kosten te veel geld, belemmeren noodzakelijke spoedopnames en verhogen de risico’s op fouten, complicaties, virus- en bacteriële uitbraken enzovoorts. De fitte patiënt met een nieuwe heup gaat gewoon naar huis. Geen probleem.
Maar veel patiënten hebben meerdere aandoeningen, zijn kwetsbaar en hebben nazorg nodig. Dan is een voorbereide en adequate overdracht belangrijk. De goede zorg in een ziekenhuis kan zomaar teniet gedaan worden door complicaties vanwege een gebrekkige overdracht, met soms heropnames als resultaat.
Belangrijkste oorzaken zijn slecht voorbereid ontslag van een patiënt, een patiënt die medisch gezien niet klaar is voor vertrek, geen beschikbaar bed in een verpleeghuis of geen verpleegkundige hulp thuis. Deze problematiek is groot. Geen beschikbaar bed of hulp komt voor bij de helft van alle klinische ontslaggevallen. In een kwart van de gevallen is de patiënt niet gereed bij gepland ontslag. Gevolgen zijn volle seh’s door onvoldoende beddencapaciteit in de verpleegafdeling, onnodig lange ligduur voor de patiënt en noodgedwongen verblijf in verkeerde bedden in de nazorg. In leantermen: heel veel verspilling.
In de transportlogistiek gaat lean alleen maar om efficiënte overdracht van zendingen tussen modaliteiten (vlieg-, zee- en diverse vormen van landtransport inclusief distributiecentra). Ook daar moeten verschillende organisaties vloeiend samenwerken om internationale zendingen of zelfs combinaties van deelaanleveringen just-in-time op de juiste bestemming aan te laten komen.
Decennia geleden is al gestart met standaardisatie van ladingeenheden (containers, pallets, kratten) en informatieoverdracht (Edifact). Dit is nu zo effectief dat supermarkten binnen twee à drie dagen lege schappen hebben als de aanleveringen zouden stoppen. Expediteurs zijn gespecialiseerd in de organisatie van transport, overdracht en informatieafhandeling van zendingen. In de zorg bestaan enkele voorbeelden van organisaties die hetzelfde doen, zoals Transmuralis in Zuid-Holland. Of de organisatie heeft zelf alle zorgonderdelen in huis, zoals Rivas of ZorgSaam.
In de zorg wordt heel hard gewerkt. Maar de logistiek – de transmurale overdracht van patiënten – gaat veelal houtje-touwtje. Onvolledige ontslagvoorbereiding, informatiegebrek over medisch beleid, gebrekkig inzicht in beddencapaciteit in de regio en geen geïntegreerde en gestandaardiseerde informatiesystemen. Het eindresultaat is bij de complexe transmurale patiënt te vaak suboptimaal. Dat is zonde van al die goed geleverde zorg.
De implementatie van de zogeheten ZIB’s, Zorg Informatie Bouwstenen, waaronder Verpleegkundige overdracht en Actuele Medicatie overdracht vordert gestaag. Zelfs met die digitale overdracht zijn we er nog niet want epd- en vvt-systemen communiceren slecht met de transfersystemen. Met als gevolg dat zowel aan ziekenhuiszijde als aan vvt-zijde verpleegkundigen de informatie moeten overtypen. VWS wil dat zorgverleners per 1 januari 2020 gegevens altijd digitaal, beveiligd en gestandaardiseerd overdragen aan andere betrokken zorgverleners en met toestemming van de patiënt. Zorginstellingen zouden kunnen nadenken over betere overdracht door regionale samenwerking en zich laten inspireren door de logistiek.
Want, zeggen ze daar: zonder transport staat alles stil.
Deze column van Jan Christiaan Huijsman is verschenen in Zorgvisie, februari 2018
